Na styku morza i lądu - Gdynia na fotografiach do 1939 roku (28 obiektów)
Gdynia w 1920 r. liczyła około 1200 mieszkańców – była typową wioską zamieszkałą głównie przez kaszubskich rolników i ich robotników najemnych, kilku rzemieślników, karczmarzy i kilkunastu rybaków. Domostwa rybaków znajdowały się tuż przy plaży. Na te tereny chętnie przybywali obserwatorzy z kraju, zainteresowani przemianami dziewiczego brzegu w nowoczesny port. Dokumentowali te zmiany i utrwalali „rybacki” obraz wsi, która przeistaczała się w nowoczesne miasto portowe. Początkowo główna zabudowa skupiona była wzdłuż dzisiejszej ulicy Starowiejskiej, między dworcem kolejowym a Rynkiem Kaszubskim.
Na początku XX w. zakładano, że Gdynia z czasem przekształci się w letnisko morskie. W latach 20. Kierownictwo Budowy Portu w Gdyni na czele z inż. Tadeuszem Wendą zaczęło realizować plan rozwoju portu handlowego, wojennego oraz rybackiego, co oznaczało wykształcenie się z czasem miasta portowego. Pomimo to, Gdynia nie straciła swych funkcji letniskowych. Do 1925 r.budowano wille i pensjonaty na Kamiennej Górze, przy ówczesnej ulicy Kuracyjnej (obecnie 10 Lutego). Powstawały także pierwsze kamienice przy ulicach Starowiejskiej, Świętojańskiej i Szosie Gdańskiej (obecnie ulice Morska i Śląska). 30 grudnia 30.120.1925 r. na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów. Do gminy Gdynia przyłączono Oksywie, tworząc zaczątek przyszłego miasta, którym prawnie stała 10.02.1926 r. W 1926 r. powstał „Szkic orientacyjny rozbudowy Gdyni” autorstwa architektów Romana Felińskiego i Adama Kuncewicza. Koncepcja ta zakładała ukształtowanie miasta na obszarze w kształcie wachlarza o promieniu 3,5 km, leżącego wokół portu. Ze względu na rozbudowę portu wewnętrznego plan ten został nieznacznie zmieniony. Do końca 1930 r.wybudowano około 300 domów i wiele budynków użyteczności publicznej, wytyczono i wyposażono w sieć wodociągową i kanalizacyjną Śródmieście Gdyni.
W latach 1930-1935 do Gdyni przyłączono kolejne dzielnice, które w większości były sąsiednimi wioskami: Chylonię, Grabówek, Działki Leśne, Cisową, większą część Obłuża, Witomino, Redłowo, Kolibki, Orłowo, Mały Kack. Gdynia stała się szóstym miastem w Polsce pod względem zajmowanej powierzchni. Przyjęto wówczas zasadę satelitarnego rozwoju miasta. Plan rozwoju Gdyni stworzony pod kierownictwem architekta Stanisława Filipkowskiego zakładał lokalizacje dzielnic mieszkaniowych, oddzielonych terenami zielonymi, promieniście rozchodzących się od Śródmieścia. W 1938 r. rozpoczęto prace nad projektem przedłużenia i zagospodarowania Mola Południowego. Niestety wybuch II wojny światowej zniweczył te plany na wiele dziesięcioleci.
Proces powstania niezwykłego miejsca, jednego z najpiękniejszych miast Polski, położonego na styku morza i lądu uwieczniony został na fotografiach, negatywach, pocztówkach fotograficznych, które zbiera i zabezpiecza Muzeum Miasta Gdyni. W 2011 roku, w związku z 85 rocznicą Gdyni zaprezentowana została wystawa „Na styku morza i lądu. Gdynia na fotografii”, która przybliżała historię Gdyni, a szczególnie terenów nadmorskich, znajdujących się na styku morza i lądu, poprzez fotografie. W lutym 2019 r. miała miejsce reedycja tej wystawy w Galerii Klif, przedstawiająca część poświęconą Gdyni do 1939 r.
Dariusz Małszycki
