„Pomiędzy radłowskiemi górami a oksywską kępą” – pocztówki Gdyni z początku XX wieku (27 obiektów)

„Tak dochodzimy do Gdyni, której łazienki i pomost z dala widzimy. Już łodzie się wyłaniają i sieci z mglistej oddali, a gdy bliżej dochodzimy, odsłania się i Gdynia, wieś przeważnie rybacka ze znaczną liczbą domów murowanych, położona w dolinie między radłowskiemi górami a oksywską kępą, ale bliżej wyżyn radłowskich poniżej folwarku Kamienna Góra” – tak o Gdyni pisał ksiądz Alfons Mańkowski, działacz społeczno-polityczny oraz historyk Pomorza [1]. Wypowiedź ta jest typowa dla letników przybywających nad Bałtyk w celach wypoczynkowych. Gdynia i okoliczne wioski,m tj. Oksywie i Grabówek, mimo lokalizacji nadbrzeżnej były terenami rolniczymi. Wsie były stosunkowo zamożne, o gospodarstwach „po 200, 300, 400 mórg doskonałej ziemi” (50, 75, 100 ha), zarządzane przez gburów – bogatych gospodarzy oraz właścicieli ziemskich, którzy uzyskali ziemię po uwłaszczeniu – głównie Kaszubów. Na przełomie XIX i XX wieku działały w Gdyni drobno-przemysłowe oraz rzemieślnicze zakłady, cegielnie, wapniarnia, tartak, kuźnie. Miejscowe karczmy oraz gburzy w swoich domach oferowali posiłki i miejsca noclegowe dla pracowników i letników. Karczmy stały się „zaczynem pod gdyńskie letnisko”.

Od 1900 roku gdyńskie elity rozpoczęły starania o pozwolenie na budowę domu kuracyjnego. W tym celu 25 marca 1904 roku powołano Towarzystwo Kąpieli Bałtyckich. Budynek miał posiadać m.in. pomieszczenia restauracyjne oraz 17 pokoi gościnnych. Nad plażą zaplanowano łazienki kąpielowe dla kobiet i mężczyzn oraz budowę mola wychodzącego około 50 m w głąb morza. 11 kwietnia 1904 roku wmurowano kamień węgielny – budowa trwała do lipca tegoż roku. Dom kuracyjny przez kilka lat po otwarciu przechodził kryzys i zmieniał właścicieli, dopiero gdy w 1911 roku przejął go Franz Schikowski (przybyły z Oksywia) interes zaczął prosperować. W celu lepszej promocji domu kuracyjnego wprowadził on do obiegu pocztówki z widokami Gdyni i domu kuracyjnego.

Zachowane w zbiorach Muzeum Miasta Gdyni karty pocztowe stanowią dokumentację graficzną czasu dynamicznego rozwoju wsi Gdynia i jej okolic, które stały się częścią miasta. Dają one obraz bogatej rolniczo-rybacko-letniskowej przeszłości Gdyni, który nie pozwoli zapomnieć o jej prawdziwych korzeniach.

Kolekcja zawiera karty pocztowe obejmujące zbiór kart prezentujących tereny pomiędzy Kępą Redłowską a Oksywską oraz Grabówek do 1920 roku. Duża liczba kart pocztowych z tego okresu przedstawia Orłowo i Kolibki, które prezentujemy w osobnej kolekcji „Orłowo i Kolibki na pocztówkach do 1939 roku”.

[1] A. Mańkowski, Brzegiem Małego i Wielkiego Morza. Wspomnienia z wędrówki krajoznawczej, Poznań 1914, s.17