Kontrast:
Czcionka:

Przeszukaj zbiory Cyfrowego Archiwum:

"W zdrowym ciele zdrowy duch" - Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Gdyni (25 obiektów)

W II poł. XIX w. w krajach słowiańskich Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w kręgach ruchu panslawistycznego zaczęły odgrywać coraz większą rolę idee mające na celu podniesienie sprawności fizycznej i duchowej społeczeństwa. Miało to dopomóc w rozbudzeniu ducha narodowego. Zaczęły powstawać organizacje sportowe, które przyjmowały nazwę „Sokół”. Pierwsze takie organizacje rozpoczęły działalność w Czechach w 1862 r. Kolebką Towarzystwa w Polsce była Galicja, a konkretnie Lwów. W drugiej połowie 1866 r,, utworzono tam Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nastąpił szybki rozwój tej organizacji, również w budowanej od podstaw Gdyni. Encyklopedia Gdyni podaje, że pierwsze gniazdo w Gdyni powstało z inicjatywy Jana Kamrowskiego w lipcu 1921 r. Liczyło 40 sokołów i sokolic, głównie ze środowiska rybackiego. Po raz pierwszy wystąpiło publicznie z pokazem gimnastycznym 14.08.1921 r. w restauracji Augustyna Skwiercza przy ul. Starowiejskiej. Działalność tej organizacji była prawdopodobnie jedynie epizodyczna.

W dokumentach archiwalnych znajdują się jednak informacje, iż Towarzystwo założono w Gdyni w 1925 r. W jednym ze sprawozdań tygodniowych z ruchu organizacji społecznych z 1930 r. znajduje się informacja, że w sierpniu tegoż roku „Sokół” gdyński obchodził uroczystości 5-lecia istnienia, podczas których, 27 08., doszło do poświęcenia sztandaru.

Nie przez przypadek inicjatorami powstania Towarzystwa w różnych miejscowościach byli lekarze propagujący zdrowy tryb życia. Tak było również w Gdyni, gdzie pierwsze gniazdo w 1925 r. założył dr Bolesław Skowroński (1890-1951), który został też pierwszym prezesem towarzystwa.

Przez cały okres międzywojenny w strukturach dzielnicy Pomorskiej „Sokoła” działało trwale lub okresowo 6 gniazd gdyńskich. Cztery z nich: Gdynia I (od 1925 r.), Chylonia (od 1930), Gdynia II (żeńskie gniazdo od 1932) oraz Orłowo (od 1937) pracowały w chwili wybuchu II wojny światowej. Pozostałe dwa – na Oksywiu i Witominie – działały okresowo.

Po II wojnie światowej, w 1946 r., wznowiło działalność tylko chylońskie gniazdo „Sokoła”. Działało przez kilkanaście miesięcy do 1948 r.

W zbiorach Muzeum Miasta Gdyni znajduje się kilkanaście fotografii związanych z działalnością chylońskiego gniazda „Sokoła” z czasów zarówno przed, jak i po II wojnie światowej. Ciekawym zbiorem są zdjęcia z dzielnicowego zlotu „Sokoła” w Gdyni w 1932 r.

 

Dariusz Małszycki

Wybrana Bibliografia

  1. Małszycki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Gdyni w okresie międzywojennym, „Rocznik Gdyński”, 2015, nr 27, s. 102-120.

Encyklopedia Gdyni, red. M. Sokołowska, Gdynia 2006, s. 858-859.

Lista obiektów:

Dziewczęta z Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” podczas ćwiczeń w „Dworze Lipowym” w Gdyni Chyloni

Dziewczęta z Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” podczas ćwiczeń w „Dworze Lipowym” w Gdyni Chyloni

Data: 1938

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni podczas ćwiczeń na drążkach

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni podczas ćwiczeń na drążkach

Data: 1930-1939

Młodzieżowa grupa członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Młodzieżowa grupa członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 14.11.1937

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Gdyni Chyloni – ćwiczenia na drążkach

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Gdyni Chyloni – ćwiczenia na drążkach

Data: 1930-1939

Młodzieżowa grupa członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Młodzieżowa grupa członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 20.10.1946

Chłopięca grupa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni. W pierwszym szeregu, pośrodku siedzi Franciszek Jęsiak – inicjator powstania chylońskiego ogniska towarzystwa

Chłopięca grupa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni. W pierwszym szeregu, pośrodku siedzi Franciszek Jęsiak – inicjator powstania chylońskiego ogniska towarzystwa

Data: 1934

Zdjęcie pamiątkowe na V-lecie istnienia ogniska Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Zdjęcie pamiątkowe na V-lecie istnienia ogniska Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 1935

Naczelnik Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni, Alojzy Dominik, asekuruje ćwiczącego na stadionie miejskim

Naczelnik Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni, Alojzy Dominik, asekuruje ćwiczącego na stadionie miejskim

Data: 1938

Zabawa gwiazdkowa w siedzibie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Zabawa gwiazdkowa w siedzibie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 1935

Ćwiczenia gimnastyczne na terenie willi „Dwór Lipowy” – siedziby Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Ćwiczenia gimnastyczne na terenie willi „Dwór Lipowy” – siedziby Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 1946

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni przed willą „Dwór Lipowy”

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni przed willą „Dwór Lipowy”

Data: 1946

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni Chyloni

Data: 1946

Zdjęcie pamiątkowe członków Towarzystwa Gimnastycznego  „Sokół” w Gdyni z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości. W środku siedzi kapelan „Sokoła” ks. Teodor Turzyński Gdyni dnia 11.11.1928 r.

Zdjęcie pamiątkowe członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości. W środku siedzi kapelan „Sokoła” ks. Teodor Turzyński Gdyni dnia 11.11.1928 r.

Data: 11.11.1928

Zlot dzielnicowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Stadionie Miejskim w Gdyni

Zlot dzielnicowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Stadionie Miejskim w Gdyni

Data: 1932

Członkinie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Polance Redłowskiej w Gdyni

Członkinie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Polance Redłowskiej w Gdyni

Data: 1932

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przed budynkiem restauracji Morskie Oko w Gdyni

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przed budynkiem restauracji Morskie Oko w Gdyni

Data: 1928-1932