"W zdrowym ciele zdrowy duch" - Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Gdyni (25 obiektów)
W II poł. XIX w. w krajach słowiańskich Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w kręgach ruchu panslawistycznego zaczęły odgrywać coraz większą rolę idee mające na celu podniesienie sprawności fizycznej i duchowej społeczeństwa. Miało to dopomóc w rozbudzeniu ducha narodowego. Zaczęły powstawać organizacje sportowe, które przyjmowały nazwę „Sokół”. Pierwsze takie organizacje rozpoczęły działalność w Czechach w 1862 r. Kolebką Towarzystwa w Polsce była Galicja, a konkretnie Lwów. W drugiej połowie 1866 r,, utworzono tam Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nastąpił szybki rozwój tej organizacji, również w budowanej od podstaw Gdyni. Encyklopedia Gdyni podaje, że pierwsze gniazdo w Gdyni powstało z inicjatywy Jana Kamrowskiego w lipcu 1921 r. Liczyło 40 sokołów i sokolic, głównie ze środowiska rybackiego. Po raz pierwszy wystąpiło publicznie z pokazem gimnastycznym 14.08.1921 r. w restauracji Augustyna Skwiercza przy ul. Starowiejskiej. Działalność tej organizacji była prawdopodobnie jedynie epizodyczna.
W dokumentach archiwalnych znajdują się jednak informacje, iż Towarzystwo założono w Gdyni w 1925 r. W jednym ze sprawozdań tygodniowych z ruchu organizacji społecznych z 1930 r. znajduje się informacja, że w sierpniu tegoż roku „Sokół” gdyński obchodził uroczystości 5-lecia istnienia, podczas których, 27 08., doszło do poświęcenia sztandaru.
Nie przez przypadek inicjatorami powstania Towarzystwa w różnych miejscowościach byli lekarze propagujący zdrowy tryb życia. Tak było również w Gdyni, gdzie pierwsze gniazdo w 1925 r. założył dr Bolesław Skowroński (1890-1951), który został też pierwszym prezesem towarzystwa.
Przez cały okres międzywojenny w strukturach dzielnicy Pomorskiej „Sokoła” działało trwale lub okresowo 6 gniazd gdyńskich. Cztery z nich: Gdynia I (od 1925 r.), Chylonia (od 1930), Gdynia II (żeńskie gniazdo od 1932) oraz Orłowo (od 1937) pracowały w chwili wybuchu II wojny światowej. Pozostałe dwa – na Oksywiu i Witominie – działały okresowo.
Po II wojnie światowej, w 1946 r., wznowiło działalność tylko chylońskie gniazdo „Sokoła”. Działało przez kilkanaście miesięcy do 1948 r.
W zbiorach Muzeum Miasta Gdyni znajduje się kilkanaście fotografii związanych z działalnością chylońskiego gniazda „Sokoła” z czasów zarówno przed, jak i po II wojnie światowej. Ciekawym zbiorem są zdjęcia z dzielnicowego zlotu „Sokoła” w Gdyni w 1932 r.
Dariusz Małszycki
Wybrana Bibliografia
- Małszycki, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Gdyni w okresie międzywojennym, „Rocznik Gdyński”, 2015, nr 27, s. 102-120.
Encyklopedia Gdyni, red. M. Sokołowska, Gdynia 2006, s. 858-859.
