Fotografia „Rybacy z Orłowa”

„Spośród socjologicznych cykli Eugeniusza Nurzyńskiego największy zachwyt wzbudza we mnie fotoreportaż o rybakach orłowskich. Nurzyński stworzył go na początku lat osiemdziesiątych. Ponad trzydzieści lat później zrodziła się we mnie potrzeba, aby opisać kulisy powstania cyklu. Z mojej inicjatywy najważniejsze odbitki tej serii wzbogaciły również kolekcję Muzeum Miasta Gdyni. Do dzisiaj miło wspominam spotkania z Nurzyńskim oraz rybakami, gdy zbierałem informacje do reportażu dla „Pomeranii”. Co mnie wwczas najmocniej uderzyło, to nostalgia, z jaką moi rozmówcy wspominali dawne czasy. Fotograficzny zapis tamtego świata odczytywali jako swego rodzaju sielankę, obraz raju utraconego.
Próbując rozszyfrować twórczość Nurzyńskiego, dostrzegłem w niej zupełnie inny świat niż moi rozmówcy. Gdzie oni widzieli dowody na to, że „wszystko płynie” i ciągle się zmienia (w dodatku na gorsze), ja zauważałem niezmienność rzeczy. Fale jak odpływały, tak powracają. Słońce jak wstawało, tak wstaje”.

Jedni – jak pozostający poza kadrem Nurzyński – w blasku promieni poszukują intrygujących kadrów. Inni – jak rybak – zajmują się prozaicznymi aktywnościami. Wszyscy szukają chleba (lub ryby), ciągnąc w nieznane swój wózek (lub łódź). Niezmiennie – i wtedy, i dziś – zależne od nas są tylko nasze myśli, pragnienia i wartości. Wszystko, co na zewnątrz, jak ta łajba, którą ciągnie rybi łowca, w każdej chwili może zostać nam odjęte.

Marek Zambrzycki, Dział Historyczny, 2015-2016